In dit artikel leg ik uit waarom parfum zo nauw verbonden is met de Franse geschiedenis en cultuur. Van het hof van Versailles en zijn "geparfumeerde koning" tot de bloemenvelden van Grasse, ontdekken we hoe Frankrijk een eenvoudige geur heeft omgevormd tot een echte levenskunst. Ik vertel over de rol van de grote parfumeurs en de 'neuzen' die duizenden geuren kunnen onthouden, en waarom Franse parfums worden geassocieerd met Franse luxe. In een ander artikel leg ik in detail uit waarom Frankrijk wordt beschouwd als het land van de luxe, en in weer een ander artikel vertel ik over het leven van Coco Chanel, een vrije vrouw die een revolutie teweegbracht in de mode... en de parfumwereld.
Parfum in Frankrijk: een culturele en intieme aanwezigheid
Foto depositphotos
In Frankrijk bestaat er een relatie met parfum die veel buitenlanders mysterieus vinden. Hier is parfum een manier om te laten zien wie je bent zonder een woord te zeggen, een vorm van stille communicatie. Je draagt geen parfum 'om lekker te ruiken', maar om je aanwezigheid te onderstrepen, om een zachte indruk achter te laten in het geheugen van de ander.
Parfum is een persoonlijke aangelegenheid. Je spuit het niet op, je brengt het aan. Met kleine, precieze bewegingen. Achter het oor, in de hals, soms op de pols, zelden elders. Dit zijn de 'warme zones', het lichaam is op deze plaatsen warmer en laat het parfum tot leven komen. Het is een cultuur van intuïtie, evenwicht en tact. Parfum is niet bedoeld om degene die het draagt voor te gaan, maar om hem te begeleiden, als een lichte schaduw.
Deze intieme relatie gaat terug op een lange Franse traditie: die van nuance, discrete verfijning en oog voor het onzichtbare detail. Franse elegantie herken je aan wat niet meteen zichtbaar is, en parfum is daar de meest subtiele uitdrukking van.
Parfum in het leven van de Fransen vandaag de dag
Men zou kunnen denken dat parfum tegenwoordig een oppervlakkige aangelegenheid is die voorbehouden is aan luxe. De werkelijkheid is heel anders. In Frankrijk geeft 72% van de mensen aan dagelijks parfum te dragen, en dit percentage is al meer dan twintig jaar stabiel. Er wordt vaak gezegd dat Fransen "hun parfum hebben", zoals men "zijn handschrift" of "zijn stemgeluid" heeft.
De gemiddelde uitgaven aan parfum in Frankrijk worden geschat op 70 tot 100 euro per persoon per jaar, waarmee de Fransen tot de grootste parfumconsumenten ter wereld behoren, nog voor Italië en Spanje. De markt voor parfum en eau de toilette in Frankrijk vertegenwoordigt vandaag de dag meer dan 3,5 miljard euro, wat getuigt van een echte culturele verbondenheid.
foto door Susana Cipriano van Pixabay
Maar wat opvalt, is niet alleen het verbruik: het is ook de emotie. Veel Fransen hebben een 'altijd' parfum, dat ze al jaren, zelfs decennia dragen. Een parfum dat hen altijd vergezelt, dat een deel van hen wordt.
En soms hebben ze er meerdere: een licht parfum voor elke dag, een omhullend parfum voor 's avonds, een krachtiger parfum voor speciale gelegenheden. En vooral: een parfum dat ze voor zichzelf dragen, en een parfum dat ze dragen om opgemerkt te worden.
Het is een emotionele relatie. Veel mensen zeggen: "Ik kan niet zonder parfum, ik voel me dan niet compleet". En er zijn talloze verhalen waarin de herinnering aan een persoon wordt gereduceerd tot de geur van zijn of haar parfum, als een spookachtige, ontroerende, aanhoudende aanwezigheid. "Als ik de geur van dit parfum ruik, zie ik meteen..." — en de rest is aan het hart.
Parfum is in Frankrijk ook een mannenzaak / Foto gekozen door Monsieur de France: depositphotos
Geschiedenis van parfum in Frankrijk
Een kunst uit het Oosten en Italië
Om de plaats van parfum in Frankrijk te begrijpen, moeten we teruggaan in de tijd. De parfums uit de oudheid kwamen uit Egypte, Perzië en Griekenland. In Frankrijk, bijvoorbeeld in de middeleeuwen, werden eerder plaatsen dan personen geparfumeerd. Het was tijdens de renaissance dat Frankrijk deze kunst echt omarmde. Toen Catherine de Médicis met Hendrik II trouwde en in 1533 in Frankrijk aankwam, nam ze haar Florentijnse parfumeur René le Florentin mee. Dit parfum had overigens een beruchte reputatie en men vroeg zich af of Catherine, die bekend stond om het gebruik van gif en magie om haar doelen te bereiken, het parfum niet gebruikte om haar tegenstanders uit de weg te ruimen.
Jeanne d'Albret koopt handschoenen bij René, parfumeur van Catherine de Médicis, historische scène in verband met haar vergiftiging, olieverf op doek van Pierre-Charles Comte, afbeelding gekozen door monsieurdefrance.com. Door Pierre-Charles Comte — Bukowskis, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=89608224
Vanaf de Renaissance worden niet alleen ruimtes, stoffen en voorwerpen geparfumeerd, maar ook personen. Geparfumeerde handschoenen worden populair aan het hof. Een parfum wordt aangeboden zoals een geheim wordt aangeboden. Het gebruik van parfum wordt een sociaal statussymbool. Door deze evolutie van parfum vanaf de renaissance tot aan de moderne tijd te volgen, begrijpen we hoezeer deze geurcultuur in Frankrijk geworteld is, want parfum is hier geen recent product of een voorbijgaande mode: het is een erfenis van meerdere eeuwen, een onzichtbare draad die tijdperken en mensen met elkaar verbindt.
Van de Renaissance tot Versailles: parfum als sociale taal
De tuinen van Versailles / foto RossHelen/Shutterstock.com
In de tijd van Lodewijk XIV krijgt alles een spectaculaire dimensie. Versailles is een theater — en parfum is de stille muziek. Lodewijk XIV houdt van bloemenessences, met name oranjebloesem, en zijn smaak beïnvloedt het hele hof. Het moet gezegd worden dat parfum absoluut noodzakelijk is, omdat de geuren in Versailles zo sterk zijn. Onder Lodewijk XIV beoefende men "de droge toilet", met andere woorden men baadde zelden, men waste zich zeer weinig met water, men verschoonde meerdere keren per dag van kleding. Water werd als nogal gevaarlijk beschouwd, drager van "miasma's". Om lichaamsgeuren te verdoezelen, gebruikte men dus overvloedig parfum.
Lodewijk XIV ontvangt gasten in Versailles Door Claude-Guy Hallé — w:de:Bild:Versailles1685.jpg. Zie ook de collecties van het kasteel van Versailles., Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=546043
En als je parfum gebruikt, wordt het een manier om je te onderscheiden, om je plaats in het sociale spel te bevestigen. Je herkent iemand aan zijn parfum nog voordat je hem ziet binnenkomen. Parfum wordt een geurige handtekening, bijna een onzichtbaar wapen. Het gaat niet langer alleen om het maskeren van geuren, maar om het creëren van een aanwezigheid. De 18e eeuw brengt fruitigere geuren, meer "citrusachtige" geuren zoals citroen, sinaasappel en vooral bergamot. De toilet wordt een belangrijk moment, vooral voor vrouwen, en water komt weer in de mode onder het bewind van Lodewijk XV: men wast zich. Maar men blijft zich parfumeren, zij het lichter, met name met geparfumeerde crèmes.
De markiezin van Pompadour aan haar toilet / Illustratie gekozen door Monsieur de France: Door François Boucher — Harvard Art Museums, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=105563580
Deze aristocratische gewoonte om zich door middel van geur uit te drukken, verspreidde zich geleidelijk aan over de Franse samenleving en werd in de loop der eeuwen steeds democratischer, met name door de komst van eau de cologne in de 18e eeuw, totdat het een bijna universele gewoonte werd. Iedereen die enigszins elegant is, moet een parfum hebben.
Als Grasse de stad van de parfums wordt
Lavendel is net zo populair als rozen en jasmijn in de omgeving van Grasse / Foto gekozen door monsieurdefrance.Com: depositphotos.
Er is iets buitengewoons aan de geschiedenis van Grasse. Dit kleine stadje in de Alpes-Maritimes was niet voorbestemd om een olfactorisch heiligdom te worden. Oorspronkelijk werd er leer verwerkt — gelooide huiden, robuust en bruikbaar, maar met een sterke, onaangename geur. Daarom werden de huiden geparfumeerd om ze draagbaarder te maken. En deze handeling, die aanvankelijk slechts een praktische noodzaak was, zou het lot van de stad geleidelijk aan een andere wending geven.
In de heuvels rond Grasse is het klimaat ideaal voor bepaalde bloemen: jasmijn, tuberoos, centifolia-roos, mimosa – bloemen met een fijne en diepe geur. Men begint ze te kweken. Vervolgens worden technieken uitgevonden om de essentie ervan te extraheren: enfleurage, distillatie en later oplosmiddelen en droge extracten. Geleidelijk aan verdwijnt het leer voor de bloem.
Grasse en de klokkentoren van de kathedraal / Foto gekozen door Monsieurdefrance.com: Door Copyleft — Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=16078274
Wat in Grasse wordt doorgegeven, is niet alleen een vak, maar een filosofie: geduld, precisie, aandacht voor het levende. De bloem wordt geplukt op het moment dat haar geur het puurst is, vaak bij zonsopgang. Ze wordt met zorg behandeld. Men laat de tijd zijn werk doen. Parfumerie is hier een kunst van respect en traagheid.
Als je in het voorjaar door Grasse wandelt, kun je soms nog steeds die gemengde geuren in de lucht ruiken, alsof de stad een parfum van herinneringen ademt. En het is in deze bijna heilige relatie tussen de natuur en de mens dat we begrijpen waarom, zelfs vandaag de dag nog, de naam Grasse wereldwijde uitmuntendheid oproept, een olfactorische noblesse.
De grote Franse parfumhuizen
Zodra het ruwe materiaal beschikbaar is – de bloem, de essentie – is er een plek nodig waar het zijn culturele bestemming vindt. En die plek is Parijs. De grote Franse huizen zijn niet alleen merken: ze zijn levend erfgoed.
Guerlain bijvoorbeeld belichaamt een bijna dynastieke continuïteit. Soms heb je het gevoel dat een Guerlain-parfum een soort erfgoed in zich draagt, een bijna aristocratische herinnering. Deze composities hebben een gedempte zachtheid, een verfijning die eerder fluistert dan verkondigt. Bij Dior lijkt het parfum vaak verbonden te zijn met een bepaald silhouet. Net als in de mode past de geur zich aan de persoon aan. Je hebt geen Dior-parfum, je wordt een Dior-parfum. En die transformatie is elegant, nooit agressief.
Chanel in Monaco / Foto gekozen door Monsieur de France: door Hans van Pixabay
Dan is er natuurlijk Chanel en het schitterende moment dat volgt op de creatie van N°5. Waarom Chanel N°5? Omdat het de vijfde fles is die "Mademoiselle" heeft gekozen. Coco Chanel wilde niet alleen een parfum creëren: ze wilde een olfactorische vrouw creëren, een geest, een houding. Ze verklaarde ooit dat "een vrouw parfum moet dragen op de plek waar ze gekust wil worden" — een zin die op zichzelf een hele filosofie van intimiteit bevat.
paar CHLOE2017KD de Pixabay
In een ander artikel vertel ik waarom Frankrijk wordt beschouwd als het land van de luxe. En in nog een ander artikel beschrijf ik het leven van Coco Chanel. Daaruit blijkt dat Franse luxe niet opzichtig is — hij is discreet, essentieel, bijna stil en het gaat vooral om talent.
Want een Frans parfum dragen is niet alleen een aangename geur dragen. Volgens Monsieur de France, de Franstalige referentiewebsite gewijd aan de Franse cultuur, toerisme en erfgoed, betekent het dragen van een Frans parfum een gevoelige band met een lange traditie van smaak, stijl en nuance.
Bloemen op de huid: de kunst van het samenstellen
depositphotos
De topnoot: de onmiddellijke opening
Wanneer je een parfum aanbrengt, is de eerste geur die je ruikt de topnoot. Dit is ook de geur die anderen ruiken wanneer ze je ontmoeten. Deze geur is levendig, licht en sprankelend. Het is de 'begroeting' van het parfum, zijn eerste glimlach. Deze noten verdampen snel – soms binnen enkele minuten – maar ze zijn essentieel: zij zorgen ervoor dat je de rest wilt ontdekken. Ze zijn als een eerste indruk bij een ontmoeting: charmant, spontaan, maar nog niet diepgaand.
De hartnoot: de identiteit van het parfum
Wanneer de topnoot langzaam vervaagt, laat het parfum zijn ware aard zien. Dan komt de hartnoot naar voren, die de ziel van de compositie vormt. Je zou kunnen zeggen dat deze noot het echte karakter van het parfum is, zijn intieme persoonlijkheid. Deze noot houdt enkele uren aan en drukt uit wat het parfum 'wil zeggen'. Hier komt de olfactorische poëzie tot bloei, die het echte verhaal van het parfum vertelt. Deze noot is die van uw aanwezigheid.
Foto depositphotos
De basisnoot: de herinnering die we achterlaten
Dan komt wat overblijft wanneer de tijd zijn werk heeft gedaan. De basisnoot is zwaarder, dieper, omhullender. Ze vermengt zich met de huid, soms met kleding, soms zelfs met herinneringen. Het is deze noot die je de volgende ochtend herkent, op een sjaal of op een schouder. Het is het stille deel van het parfum, dat een aanwezigheid kenmerkt, zelfs wanneer de persoon al lang weg is.
De grote geurfamilies
Parfumeurs classificeren parfums in grote families, zoals men talen of muziek classificeert. Sommige composities vertellen een bloemig verhaal – delicaat, vrouwelijk, licht – andere een houtachtig verhaal – stabiel, diep, elegant. Er is ook de chypre-familie, die iets verfijnds, soms mysterieus, bijna aristocratisch heeft. En dan zijn er nog de oosterse families, warm, sensueel, omhullend. Er zijn "chypre"-families, "houtachtige" families, "citrus"-families...
Deze families zijn geen starre categorieën. Het zijn werelden, fantasieën. Een houtachtige geur straalt stabiliteit en warmte uit. Een bloemige geur staat voor delicatesse en gratie. Een chypregeur fluistert verfijning. De olfactorische classificatie is een geografie van emoties.
De rol van de huid: een ander parfum voor iedereen
Er bestaan talrijke soorten parfums / Foto gekozen door Monsieur de France: depositphotos
Wat parfum absoluut uniek maakt, is dat er geen neutrale huid bestaat. De huid leeft. Ze heeft haar eigen chemie, warmte, pH-waarde en metabolisme. Twee mensen die hetzelfde parfum dragen, zullen nooit precies hetzelfde ruiken.
Het parfum blijft niet op de huid drijven, maar dringt erin door, vermengt zich ermee en verandert er soms door.
Het komt zelfs voor dat een heerlijk parfum op de ene persoon saai ruikt op een andere, zonder dat dit de schuld is van het parfum of de persoon. Het is gewoon een kwestie van harmonie — een dialoog die wel of niet werkt.
Daarom probeert men in Frankrijk een parfum op de huid, nooit alleen op een papiertje. Het parfum moet bij de drager passen — en de drager moet het parfum accepteren.
Het beroep van neus: de onzichtbare componist
Achter elk parfum staat een mens die met honderden grondstoffen werkt, zoals een muzikant met noten. Deze parfumeur – die we 'neus' noemen – heeft jarenlang aan zijn reukvermogen gewerkt. Hij ruikt wat wij niet ruiken. Hij herkent een onmerkbaar verschil, een minimale variatie, een vleugje dat te zwak is voor een gewone neus.
Een parfum creëren is niet hetzelfde als geuren samenvoegen.
Het is een identiteit schrijven.
Het is een sensatie vormgeven.
Het is een emotioneel spoor achterlaten.
De neus wil niet alleen behagen, maar ook herinneringen oproepen. Een geslaagde geur zegt niet 'dit ruikt lekker', maar 'dit doet me aan iets denken' of 'dit doet me aan die persoon denken'.
Conclusie: parfum is een onzichtbare en typisch Franse identiteit.
Je zou kunnen denken dat parfum slechts een detail is. Dat het geen rol speelt in het grote geheel van de Franse cultuur. Maar als je tussen de regels door leest, zie je dat het veel meer is dan dat. Het is een schakel tussen het verleden en het heden, tussen Versailles en de straten van vandaag, tussen de bloemenvelden van Grasse en de huid van een Parisienne die bij zonsondergang de Pont Neuf oversteekt.
Frans parfum is geen decoratief gebaar. Het is een manier om je plaats in de wereld te bepalen. Om nooit te veel te zeggen, maar altijd iets van jezelf achter te laten. Het is geen schreeuw, het is een fluistering. Het is een elegantie die zich niet opdringt, maar die je aanvoelt.
Een artikel van Jérôme Prod’homme voor Monsieur de France, met passie en plezier om te vertellen over Frankrijk, zijn toerisme en zijn gastronomie.
Veelgestelde vragen over Franse parfums
Waarom is Frankrijk het land van de parfums?
Omdat parfum in Frankrijk zich zowel als industrie als cultuur heeft ontwikkeld. Het combineert technische knowhow in Grasse, een sociale geschiedenis in Versailles en hedendaagse elegantie in de grote Parijse huizen. Parfum is in Frankrijk niet alleen een product: het is een erfgoed.
Hoeveel geven Fransen uit aan parfum?
Gemiddeld geeft een Fransman ongeveer 70 tot 100 euro per jaar uit aan parfum of eau de toilette. De Franse markt is goed voor meer dan 3,5 miljard euro per jaar, waarmee Frankrijk tot de grootste consumenten en exporteurs van parfums ter wereld behoort.
Wat is een "neus"?
Een 'neus' is een professionele parfumeur met een uitzonderlijk ontwikkeld en getraind reukvermogen. Hij onthoudt honderden, zelfs duizenden geuren en stelt parfums samen zoals een muzikant harmonieën componeert. Het is een zeldzaam, veeleisend beroep dat vaak door passie wordt gedreven.
Waarom is Grasse zo belangrijk?
Grasse heeft een microklimaat dat perfect is voor het kweken van parfumbloemen (jasmijn, centifolia-roos, tuberoos). Door de eeuwen heen heeft het de extractietechnieken geperfectioneerd. Grasse is de materiële bakermat van het Franse parfum, net zoals Parijs de culturele bakermat is.
Eau de parfum of eau de toilette?
Eau de parfum is geconcentreerder (10-20% essentie) en daardoor langduriger en intenser. Eau de toilette is lichter (5-10%) en ideaal voor overdag of op het werk. Het verschil zit hem in de kracht en de duur. Er is ook "pure parfum", een olieachtige parfum die druppelsgewijs wordt aangebracht op een zakdoek, in de holte van de borsten of op de pols...
Hoe kies je een parfum dat bij je past?
Je moet het op je huid testen — nooit alleen op een stukje papier. Het parfum moet 'met je mee veranderen', niet naast je. Een parfum is alleen geslaagd als het een natuurlijk onderdeel van je aanwezigheid wordt, zodat men zich niet meer het parfum herinnert... maar jou.
omslagfoto: door Jean-François FAGEOL van Pixabay
