Er kunnen enkele vertaalfouten zijn. Het is "lou ravi" die het werk heeft gedaan en hij is een beetje een onnozelaar...
Een korte geschiedenis van ledikanten
De voorstelling van de Geboorte
De Geboorte geschilderd door Charles LE BRUN in 1665. Musée du Louvre, Parijs. Bron: wikicommons.
Als we een kerststal beschouwen als een voorstelling van de Geboorte van Christus, dan zijn de oudste kerststallen bijna 2000 jaar oud en werden ze gevonden in de catacomben van Italië. In Frankrijk worden in kerken regelmatig voorstellingen van de Geboorte getoond, in de vorm van fresco's of glas-in-loodramen, zoals in Chartres, of schilderijen zoals die van Charles LE BRUN (1619-1690), de favoriete schilder van Lodewijk XIV, die te zien is in het Louvre Museum in Parijs. Sommige zijn prachtig, zoals de Geboorte in de kerk Saint Roch du Val de Grace in Parijs. Gebeeldhouwd in 1665 door Michel ANGUIER (1612-1686).
De voorstelling van de Geboorte door Michel ANGUIER. Illustratie gekozen door monsieurdefrance.com: Door Mbzt - Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12757451
De Middeleeuwen en het verschijnen van ledikanten
In de Middeleeuwen hielden mensen ervan om "mysteries" te ontdekken. Dit waren grootschalige openbare voorstellingen, vaak opgevoerd voor kerken, waarin belangrijke episodes uit de Bijbel werden uitgebeeld. De Geboorte was een van de populairste. De kerststal kwam later. Het woord wieg komt van het Oudfrankische "kryptia" dat kribbe betekent. Er wordt gezegd dat Sint Franciscus van Assisi (wiens moeder uit Tarascon in Frankrijk kwam) als eerste op het idee kwam van een levende kribbe, met andere woorden, om de Geboorte uit te beelden met levende figuren, waaronder de baby, de ezel en de os. De oudste monumentale kerststal ter wereld staat in Füssen, in Beieren, Duitsland. Het dateert uit de 13e eeuw. In Italië staat de Basiliek van Santa Maria Maggiore in Rome, die uit dezelfde periode stamt. Rond Napels verschenen de eerste kleinere kerststalletjes voor kerstvieringen. Ze werden eerst in kerken gevonden, daarna in grote gezinnen. In Frankrijk verschenen kerststallen in kerken in de Provence in de 16e eeuw.
De Franse Revolutie en kinderdagverblijven thuis.
Tijdens de Franse Revolutie, toen veel kerken werden gesloten en aanbidding verboden was, maakten veel particulieren kleine kerststalletjes van broodkruimels of was, en soms van klei, die discreet in hun huizen werden geïnstalleerd. Na de Revolutie werd de traditie voortgezet, zelfs toen kerststallen weer opkwamen in Franse kerken. Er zijn typische kerststallen in bepaalde Franse regio's, zoals de bekende Provençaalse kerststal met zijn santons, die een Provençaals dorp voorstelt met zijn typische personages, niet alleen Jozef, Maria en Jezus... Er is ook een Provençaals dorp, vaak uit de 19e eeuw, met zijn ambachtslieden, zijn molen, zijn straatjes... Er zijn ook kerststallen uit de regio Franc-Comté.
Provençaalse wiegfiguren. Foto gekozen door monsieurdefrance.com: depositphotos
Wat doen we in de crèche?
Het minimum is Maria, Jozef en de kribbe waarin het kindje Jezus zal worden gelegd op de avond van 24 december. Om hen heen staan de ezel en de os , van wie wordt gezegd dat hun adem de pasgeborene verwarmt. Maria wordt vaak geknield afgebeeld en Jozef staand. We kunnen ook de herders en hun schapen toevoegen. Vaak worden engelen afgebeeld. Bovenop de kribbe staat een ster om ons eraan te herinneren dat deze ster de Wijzen naar de kribbe leidde. Een paar dagen na Kerstmis worden de drie Wijzen geïnstalleerd. In veel kerststallen, vooral in de Provence, worden huizen met ambachtslieden, dieren (kippen, honden, enz.) en personages uit veel recentere tijden zoals de burgemeester, de leraar, enz. toegevoegd. De kerststal blijft minstens tot Driekoningen, op 5 januari, staan. De traditie wil echter dat het blijft staan tot 2 februari, de dag waarop het Kindje Jezus wordt voorgesteld in de Tempel.
Een typisch kinderbedje. Foto gekozen door Monsieurdefrance.com: Yay beelden via depositphotos.
De mooiste kinderbedjes in Frankrijk
De Provence neemt het leeuwendeel voor haar rekening, met de grootste Provençaalse wieg in Grignan (in de Drôme). De meest typische staat in Les Baux de Provence (Bouches du Rhône), waar een van de Wijzen, Balthazar, zich zou hebben gevestigd en nakomelingen zou hebben gehad. Je kunt deze ook zien in Saintes Maries de la Mer of Avignon. In de Elzas is de kerststal in de kathedraal van Straatsburg echt magisch. En in deze regio kun je een "wiegenroute " ontdekken. Er zijn 3 verschillende routes. Er is ook het dorp Bergheim en er zijn verschillende kerststallen te ontdekken in de open lucht. Notre Dame de Paris is al jaren de meest bezochte cot van Frankrijk. We zullen het waarschijnlijk weer gaan zien na de renovatiewerkzaamheden. In Normandië heeft Lisieux (Calvados) meer dan 250 cots van over de hele wereld .
Focus op het Provençaalse kinderbed
Enkele typische Provençaalse karakters, zoals lou ravi, de dorpsgek. Illustratie gekozen door monsieurdefrance.com: F. Latour, Marseille, Publiek domein, via Wikimedia Commons
In een Provençaalse kerststal zien we natuurlijk dezelfde dingen als in "klassieke" kerststallen, namelijk Maria, Jozef, het kindje Jezus, de ezel en de os. Maar we zien ook tientallen herders praten, werken en hun zeisen slijpen. We zien ook kippen en ganzen, en de Provençaalse huizen rondom, met hun witte stenen muren en rode pannendaken. Er isook de engel Boufaréu, met zijn trompet, die iedereen bij elkaar roept. Er is ook de jager, de molenaar, de bakker, de molenaar, de visser en de schoorsteenveger. Er is ook de wasvrouw en de visboer. Er is ook de burgemeester (Lou consoul). En er zijn ook de bohémiens (de boumien en de boumiane) en niet ver daar vandaan een farandole van dansers, l'arlésienne (te paard), de jeu de boules speler (bijgenaamd de sardine), la Margarido (zittend op een ezel naast haar man), lou Pistachier (de kleine boer), de blinde man, zijn zoon, le Tambourinaire, en vooral, le ravi de la crèche met zijn armen wijd gespreid en letterlijk verbaasd omdat hij kan zien (bij uitbreiding, als iemand wordt gezegd le ravi de la crèche te zijn, is dat omdat hij een beetje simpel is en gemakkelijk te verbazen). Op een dieper niveau is de verrukte een jongen met een puur hart wiens vreugde over de vreugde van Kerstmis niet te berekenen is. We kunnen de priester, de dominee, de monnik, de"Ravida"(de vrouwelijke versie van de ravi), de onnozele, de twee oude mannen (Grasset en Grassette) toevoegen, en in de verte zien we de Drie Wijzen aankomen met hun cohort kamelen, dromedarissen en bedienden.
