Oproep van 18 juni 1940: het begin van het Franse verzet

De Gaulle: een geïsoleerde maar vastberaden generaal

In deze maand juni 1940 ligt Frankrijk op zijn knieën. Het leger trekt zich terug, de bevolking vlucht, de nazi's zijn Parijs binnengevallen. Te midden van deze chaos werd Charles de Gaulle, net voorlopig gepromoveerd tot brigadegeneraal, door Paul Reynaud opgeroepen om een ministerspost te aanvaarden in een regering die al wankelde. De gemechaniseerde strategie die hij al jaren voorstond werd genegeerd - en het was precies de strategie die de Duitsers effectief toepasten.

Op 14 juni, 4 dagen voor de radio-oproep van generaal de Gaulle, paraderen nazi-troepen over de Champs-Elysées / Foto gekozen door Monsieur de France: Door Bundesarchiv, Bild 146-1994-036-09A / CC-BY-SA, CC BY-SA 3.0 de, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5483600

Terwijl op 14 juni Duitse troepen langs de Champs-Élysées paradeerden, verliet de Gaulle Frankrijk voor Londen. Hij hoopt de Britse regering te overtuigen de strijd voort te zetten.

Pétain kondigt nederlaag aan, de Gaulle sluit zich aan bij het verzet

Op 17 juni 1940, kondigde Philippe Pétain, verheerlijkt voor zijn verdediging van Verdun in 1916, op de radio aan dat Frankrijk om een wapenstilstand had gevraagd:

"Ik heb vannacht de tegenstander aangesproken [...] om een einde te maken aan de vijandelijkheden."

De tekst van de oproep van 18 juni / Foto gekozen door Monsieur de France : Deze foto komt uit de Gallica online bibliotheek onder de identificatiecode ARK btv1b10209524t, Domaine public, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3109836

Geconfronteerd met deze overgavestoespraak ging de Gaulle de volgende dag naar de BBC. Op die 18 juni 1940 bracht hij een boodschap die op dat moment maar weinigen zouden horen, maar die de morele basis van het verzet zou worden:

"Niets is verloren voor Frankrijk. Ze is niet alleen! Ze heeft een enorm rijk achter zich."

Een onbekende man die op de toekomst wedt

Op dat moment was Charles de Gaulle een onbekende man voor de meerderheid van de Fransen. Hij had geen leger, geen officiële macht en geen internationale erkenning. Roosevelt veracht hem, Churchill verdraagt hem met moeite. Toch durft hij te zeggen:

"Alle fouten, alle vertragingen, al het lijden verhinderen niet dat er in het universum alle middelen aanwezig zijn die nodig zijn om op een dag onze vijanden te verpletteren."

Generaal de Gaulle bij de BBC-microfoon / Foto gekozen door Monsieur de France / Door onbekende auteur (BBC) - [1], Domaine public, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=88783608

Hij stichtte wat al snel la France libre zou gaan heten en probeerde de tegenstanders van de bezetting om zich heen te verzamelen. Hij sprak de natie toe vanuit Londen, met de intuïtie dat dit een wereldwijde oorlog was en dat overwinning, hoe ver weg die ook leek, nog steeds mogelijk was.

Van Londen tot de bevrijding: een lange strijd

Die 18 juni was het begin van een pad vol valkuilen. De Gaulle stuitte op de vijandigheid van de Britse regering, moest verstrooide soldaten overtuigen en politieke legitimiteit opbouwen vanuit ballingschap. Maar hij hield stand. Bij elke toespraak herinnert hij ons eraan dat de vlam van het verzet niet gedoofd mag worden.

Vier jaar later landde hij aan de zijde van de geallieerden in Normandië. Hij belichaamde toen Resistent Frankrijk, het Frankrijk dat niet toegaf, het Frankrijk dat vanaf de eerste dag tegen de bezetter vocht. Zijn oproep, gedaan toen hij alleen was, werd het oprichtingsmoment van de Gallische legitimiteit.

Generaal De Gaulle daalt de Champs-Elysées af tijdens de bevrijding van Parijs / Foto gekozen door monsieur de France: Door onbekende auteur - http://media.iwm.org.uk/iwm/mediaLib//7/media-7068/large.jpgThis foto HU 66477 komt uit de collecties van de Imperial War Museums, Domaine public,

Een vlam die een nationaal symbool werd

Vandaag de dag wordt de appel du 18 juin erkend als een van de belangrijkste teksten uit de moderne Franse geschiedenis. Het wordt gelezen en bestudeerd op scholen. Het beeld van de Gaulle op BBC radio staat in het collectieve geheugen gegrift. Het is de oprichtingsmythe van France libre en de geboorteakte van Résistance.

Wat Pétain wilde uitroeien, heeft de Gaulle nieuw leven ingeblazen. En wat hij aan het einde van zijn boodschap zegt, klinkt nog steeds na:

"Wat er ook gebeurt, de vlam van het Franse verzet mag en zal niet gedoofd worden."